Thấy ông khóc, cháu liền khai thiệt,
Nghe tiếng than, dâu bắt động lòng.

Anh Pho thấy mẹ con Thu Vân được lên ngủ trên nhà lầu lại càng giận hơn nữa, nhưng giận thì giận thầm trong lòng, chớ chẳng hề dám nói tiếng chi. Còn mẹ con Thu Vân tuy được ông Hội đồng yêu dụng, song con chẳng hề xấc xược[1], mẹ chẳng hề kiêu căng, cứ giữ tánh ôn hòa, khiêm nhượng với kẻ trong nhà, bởi vậy Thu Vân chỉ biểu cho Thị Két nấu món nầy, nướng thứ kia, mà Thị Két không buồn còn Thu Cúc cậy mượn thằng Hiếu cũng không chống chỏi.

Mỗi bữa ăn Thu Vân bày nấu canh thứ nầy, chưng thứ nọ, chiên vật kia, món nào nêm cũng vừa, gia vị cũng đúng, ông Hội đồng ăn đẹp miệng, nên ông vừa ý lắm. Có bữa ông khen đến đỗi nói rằng nếu thuở nay mà có Thu Vân coi nấu ăn cho ông, thì chắc ông mập lắm. Thu Vân nghe như vậy lại càng ráng sức lo lắng hơn nữa, đã lo tráo trở vật ăn cơm, mà trưa lại còn làm bánh, lại còn chưng trứng gà, đặng cho ông ăn giải lao.

Nàng đã lo miếng ăn miếng uống, mà còn lo dọn dẹp trong nhà nữa. Nàng bày cho ông mua vải mua ren, rồi nàng may màn treo theo mấy cửa sổ, may nệm lót mấy ghế ngồi. Một buổi sớm mai nàng biểu thằng Hiếu đi bẻ bông rồi nàng lựa cặm vào mấy cái lục bình nhỏ để theo mấy cái bàn làm cho cái nhà lầu của ông Hội đồng hồi trước buồn bực quạnh hiu, bây giờ trở nên khoảng khoát hực hỡ.

Mỗi ngày Thu Vân dọn dẹp sửa soạn thêm một chút, mỗi ngày ông Hội đồng được vui vẻ thêm một chút, bởi vậy trong lòng ông càng thêm thơ thới mà ông không hiểu tại đâu.

Con Thu Cúc, phận sự của nó bắt sâu mấy cây kiểng, nó chẳng hề dám sơ sót, mà khách tới nhà nó còn lo rót nước lấy trầu. Nó đọc nhựt báo, đọc truyện cho ông nghe, rồi nó phụ với ông lo cộng sổ sách của tài phú. Ở chưa mấy ngày mà ông Hội đồng đã ghiền nó rồi. Ông muốn sao cho có nó ở một bên ông luôn luôn, hễ nó xuống nhà hoặc ra ngoài vườn liếp, ông thấy vắng mặt lâu, thì ông kêu chói lói.

Trời mát, ông đi dạo vườn phải có nó đi theo, bữa nào ông đi thăm lò gạch thì cũng phải có nó đi theo mới được.

Thu Cúc nhờ như vậy nên hễ ít bữa thì gặp con Nuôi với bà Sáu một lần. Mà lần nào cũng vậy, hễ hai đứa nhỏ gặp nhau thì chúng nó mừng rỡ cũng như cách nhau đã năm bảy tháng.

Có một bữa ông Hội đồng có dịp đi Sa Ðéc. Ông đi ngang qua tiệm bán hàng, ông sực nhớ mẹ con Thu Vân có một bộ đồ hàng mà thôi, ông bèn ghé vô tiệm mua bốn quần lãnh đen, bốn sắp xuyến bốn màu đen, trắng, tím và sô-cô-la. Ông ôm về đưa cho Thu Vân và nói:

- Hổm nay ông tính mua áo quần cho mẹ con bận mà quên lửng. Nay có dịp ông mua cho đó. Cháu cắt rồi may hết đặng mẹ con bận với nhau. Bận đi, có rách ông cho cái khác.

Thu Vân thấy ông Hội đồng càng ngày càng thương mẹ con mình thì nàng lấy làm mừng. Ðêm nào nàng cũng lo tính không biết làm sao tỏ thiệt với ông rồi giao con cho ông, đặng nàng đi tìm con Thu Ba, dầu được dầu không nàng cũng sẽ tự xử đặng cho tròn ước nguyện.

Có khi nàng thấy ông vui vẻ với nàng, nàng muốn lại thưa thiệt cho rồi, mà rồi nàng nhớ lại hôm nọ nàng vừa muốn hỏi thăm con cháu của ông thì ông nổi giận, cấm không cho hỏi tới việc đó, nên nàng dợm mấy lần mà không có lần nào dám nói.

Mẹ con Thu Vân nương náu nhà ông Hội đồng đã gần hai tháng. Một buổi sớm mai, trời mưa lâm râm, cỏ cây mát mẻ nên đọt lá xanh tươi, còn người ta thì bị lúng túng ở trong nhà nên ai cũng buồn nghiến. Thị Két đi chợ mua đồ chưa về. Thu Vân không có công việc làm nàng mới lấy áo lên ngồi trên bộ ván gần cửa sau mà may, Thu Cúc đứng phía trước chống tay lên cửa sổ mà coi anh Pho vô phân đám bông huệ. Thằng Hiếu thì lum khum lau chưn ghế chưn bàn, miệng nói lầm bầm:

- Trời sao mới tảng sáng đã mưa. Làm sao giặt đồ cho được.

Ông Hội đồng uống hết một bình trà rồi ông lần lần đi lại bàn viết. Ông đứng đó một lát rồi leo lên bộ ván lót khít một bên mà nằm. Ông kêu Thu Cúc và nói:

- Cúc à, cháu lại kéo hai hộc tủ bàn viết ra. Cháu soạn giùm giấy tờ coi cái nào đáng thì cất, còn cái nào không đáng thì bỏ đi để nhiều cái lộn xộn coi chật cứng.

Thu Cúc vưng lời đi lại bàn viết. Nó kéo hộc tủ bên tay mặt ra trước, rồi ôm hết giấy tờ đem để trên ván gần chỗ ông Hội đồng nằm. Nó thấy ở trên hết có một tờ viết bằng chữ nho, nó không hiểu tờ gì nên trao cho ông Hội đồng coi. Ông Hội đồng coi rồi nói rằng:

- Giấy của hương hào Khuê mướn ruộng, để đây rồi ông đem lên lầu ông cất.

Thu Cúc lượm tờ kế đó viết bằng quốc ngữ, nó đọc cho ông Hội đồng nghe; ấy là tờ của tài phú lãnh tiền trước giao ở làm công một năm. Ông Hội đồng cũng biểu đưa cho ông cất. Kế đó nữa là tờ bố cáo hàng hoá của nhà hàng ''Thạnh Phát'' ở Sài Gòn. Thu Cúc đọc cho ông nghe rồi ông biểu xé bỏ. Thu Cúc lượm tới một cuốn "Ðại việt Tạp Chí''. Nó vừa muốn hỏi ông Hội đồng coi nên cất hay bỏ, mà chưa kịp hỏi, kế thấy lòi ra một phong thơ ngoài bao thì đề tên họ chỗ ở của ông Hội đồng mà chữ đề thì giống hệt tuồng chữ của mẹ nó. Nó biến sắc, buông cuốn tạp chí rồi lượm phong thơ mà nhìn, nó coi con dấu nhà thơ[2], coi ngày tháng gởi thì quả là phong thơ của mẹ nó gởi hồi đương đau nặng ở nhà hai Rỗ. Nó liền nói:

- Thưa ông có một phong thơ đây.

- Thơ của ai? Mở ra đọc thử coi.

Thu Cúc thủng thẳng rút thơ trong bao ra, rồi đứng đọc như vầy:

''Thưa cha,

Con dây là vợ của thầy thuốc Vinh, con vẫn biết cha không thương con, nên cha đọc thơ của con chắc là cha giận lắm.

Thiệt con chẳng muốn làm cho cha phiền lòng. Ngặt vì con mang bịnh nặng, chắc nay mai đây con phải chết, nên con phải ép lòng viết bức thơ nầy cho cha hay chồng con đi Tây bị tàu chìm nên chết rồi. Ðứa con gái lớn của con lạc mất hồi nó được năm sáu tháng, mười mấy năm nay vợ chồng con tìm không ra mối. Con còn một đứa con gái nhỏ năm nay đã được 13 tuổi, con tính dắt nó về giao cho cha rồi con tự vận mà chết theo chồng.

Con ở ngoài Bắc về Sài Gòn bị ăn trộm lấy hết tài vật rồi kế con mang bịnh nặng. Nay mai đây chắc con phải chết. Thân con dầu chết con không tiếc chi, thảm cho con nhỏ bơ vơ không nơi nương dựa. Ðã biết vợ chồng con trái ý cha nên cha không thương. Mà nay con đã chết rồi, còn dâu thì cũng sẽ chết, vậy trước khi nhắm mắt theo chồng, con gởi lại cha thuơng giùm hai đứa cháu nội gái vì tội lỗi của cha mẹ chúng nó, chớ chúng nó chằng có lỗi chi, nếu cha không thương thì tội nghiệp cho vong hồn của chồng con nơi chín suối lắm.

Vài lời tâm huyết,

Kính lạy cha đặng con từ biệt dương trần."

Thu Cúc đọc thơ thảm thiết của mẹ nó thì nó cảm động nên nghẹn cổ, ứa nước mắt, nhưng vì sợ ông Hội đồng phát nghi, nên đọc ngập ngừng ngập ngữ mà phải gượng gạo đọc. Chừng nó đọc rồi nó ngó lại tính hỏi coi phải cất hay là phải bỏ, thì nó thấy ông Hội đồng nằm day mặt vô vách mà nước mắt chảy dấm dề. Nó đứng ngó sửng, trong trí lộn xộn, không biết liệu lẽ nào. Thình lình ông Hội đồng ngồi dậy chùi nước mắt và nói:

- Bây giờ biết ở đâu mà kiếm.

- Thưa ông, ông muốn kiếm vật chi?

- Kiếm hai đứa nhỏ, chớ kiếm vật chi.

- Ông thương hay sao mà kiếm?

- Giận thì giận cha nó, chớ chúng nó có tội gì mà giận. Bây giờ cha mẹ chúng nó chết hết rồi, phải kiếm chúng nó mà nuôi, chớ bỏ sao đành.

Thu Cúc vừa nghe ông nói mấy lời, nó vừa mừng vừa khóc, chạy a lại ôm ông Hội đồng.

- Ông nội ơi! Cháu đây nè?

Nó nói có mấy tiếng rồi ôm riết ông mà khóc rống lên.

Thu Vân đương ngồi may ở phía sau, nghe tiếng con khóc, không hiểu có việc chi, lật đật bỏ kim chạy ra. Nàng thấy ông Hội đồng ngồi trên ván, hai chưn thòng xuống đất, nước mắt chàm ngoàm, còn Thu Cúc thì úp mặt trong bụng ông mà khóc, nàng nghi việc đã lậu rồi nên nàng đứng khựng lại đó, có ý chờ coi việc trở ra làm sao.

Ông Hội đồng một tay vịn lưng, một tay vuốt đầu Thu Cúc, cặp mắt rơi lụy mà miệng cười ngỏn ngoẻn. Ông cứ ngồi như vậy một hồi lâu, rồi ông ôm đầu Thu Cúc nhẹ nhẹ đưa ra và cúi xuống hỏi:

- Té ra cháu đây, còn mẹ cháu đó hay sao?

Thu Cúc dạ nho nhỏ rồi đứng dậy day lại thấy mẹ nó, nó liền nói:

- Má ơi, con nói thiệt với ông nội rồi.

Thu Vân lật đật chạy lại ngồi bẹp xuống gạch trước mặt ông vừa lạy vừa khóc:

- Xin cha tha lỗi cho mẹ con của con. Cách mấy tháng trước con tưởng đã chết trên Sài Gòn rồi, con Thu Cúc sẽ bơ vơ xiêu lạc cũng như con Thu Ba nữa nào dè Phật Trời phò hộ, nên cứu giúp rồi đưa mẹ con của con được vào đây. Xin cha thương giùm...

Thu Vân nói có bao nhiêu đó rồi khóc tấm tức tấm tưởi nói không được nữa. Ông Hội đồng thấy vậy ông động lòng quá nên ông cũng khóc theo.

Thằng Hiếu không hiểu có chuyện chi mà ba người bi lụy nên nó cầm nùi giẻ đứng ngó trân trân. Cách một hồi lâu ông Hội đồng lau nước mắt và biểu Thu Cúc đứng dậy:

- Vì cha giận thằng Vinh trái ý cha, nên hồi nó đi Tây nó có gởi thơ cho cha xin cha lên Sài Gòn đón nó đặng nó nói chuyện. Cha ghét cha không thèm lên. Vậy nó chết hồi nào, chết tại đâu, con nói cho cha nghe thử coi.

Thu Vân bước lại đứng dựa bàn viết rồi thủng thẳng tỏ hết đầu đuôi mọi nỗi cho ông nghe. Nàng tỏ tại cớ nào Hiển Vinh mới đi Tây, tại làm sao mà Hiển Vinh chết, tại làm sao nàng mới chịu dắt Thu Cúc trở về Nam. Nàng thuật luôn những chuyện nàng về đến sài Gòn phải ở nán kiếm con Thu Ba mà bị chúng giựt hết tiền bạc áo quần, kế nàng mang bịnh nặng, tưởng chết nên gởi thơ mà trối. Nàng ở đậu tiệm trà Mỹ Tho, nàng đi tàu hết tiền nên về tới Vĩnh Long rồi đi bộ, nàng gặp sốp-phơ tử tế đưa mẹ con nàng đến đầu cầu Nha Mân, nàng xin vô nhà bị anh Pho cản trở nàng phải lên lò gạch nương náu. Nàng thuật từ đầu tới đuôi, không bỏ sót đoạn nảo hết.

Ông Hội đồng nghe rõ khúc đó rồi ông lại biểu Thu Vân thuật lại khúc trước cho ông nghe nữa. Thu Vân mới bắt đầu kể chuyện nàng gặp gỡ Hiển Vinh tại nhà ông phán Kim, hai đàng dan díu rồi mới ra ân ái, Hiển Vinh đi Hà Nội rồi thì nàng có thai. Chừng bãi trường Hiển Vinh về thì nàng sanh con Thu Ba đã được ba tháng. Vì ông Hội đồng quyết tuyệt tình phụ tử nên nàng tính tự vận mà chết. Hiển Vinh rình thấy mới cứu nàng rồi dắt nhau ra Bắc. Vì con Thu Ba có bịnh, đi một lượt không được nên nó mới lạc mất.

Nàng kể khúc đầu cũng rõ ràng như khúc đuôi vậy. Thu Vân nói hết rồi ông Hội đồng mới nói:

- Vì ngày trước thằng Vinh nó không để cho cha định đôi bạn cho nó, nó tự chuyên, làm cho sái gia phong, nên cha giận cha mới dứt tình phụ tử. Cha không dè vợ con nó mà được như vầy. Ngày con hay cha giận bỏ nó mà con quyết tự vận đặng cho nó khỏi mang tiếng bất hiếu đó, thiệt con là đứa biết điều lắm. Phải cha hay như vậy thì hồi đó cha xá tội cho rồi. Mà hai tháng nay con vào ở trong nhà đây, cha coi tình ý con, thì con thiệt là khôn khéo. Cha lấy làm tiếc lắm, bây giờ cha biết thì thằng Vinh đã chết rồi.

Ông nói tới đó thì ông cảm động nên ông khóc nữa. Hai mẹ con Thu Vân cũng khóc. Ðến chừng Thu Vân thấy ông Hội đồng đã lau nước mắt rồi, nàng mới bước ra lạy nữa và thưa rằng:

- Thưa cha, bữa nay cha đã rõ hết việc của vợ chồng con. Cha đã biết trong mười mấy năm trời vì cha giận mà vợ chồng con buồn rầu lo sợ hết sức. Chồng của con vì muốn chuộc tội nên lướt biển băng ngàn mà phải vong mạng. Nay con đã đem con Thu Cúc về đến đây rồi, vậy con cúi xin cha vui lòng nhìn nó đặng cho con rảnh rang tính phận của con.

Ông chưng hửng nên chận hỏi rằng:

- Con tính việc gì? Thôi thì ở đây, chớ con còn tính đi đâu hay sao?

- Thưa cha, tuy bây giờ cha xá tội cho con rồi, song con còn nhiều việc buồn khác nữa.

- Việc gì? Con nói thiệt hết cho cha nghe, con muốn việc gì cha cũng cho hết.

- Con còn buồn việc con Thu Ba không biết nó xiêu lạc xứ nào. Trước khi chồng của con ra đi có dặn con phải dọ tin tức luôn luôn. Nay chồng của con chết rồi, mà con lại biết con vú hồi trước nó bán con Thu Ba cho một người tên là chín Hô. Vậy con xin gởi con Thu Cúc đây đặng con đi tìm con Thu Ba. Con phải tìm cho được nó mà giao tới tay cha, rồi con chết mới yên.

- Con muốn kiếm con Thu Ba, để thủng thẳng rồi cha sẽ lo liệu. Con đi kiếm sao cho ra.

- Thưa cha, con thường vái Trời Phật hoài, có lẽ Trời Phật cũng giúp cho con chớ.

- Con đừng có cãi cha. Cha không cho con đi đâu nữa hết. Từ bữa cha được bức thơ của con, thì cha tưởng con đã chết rồi, bởi vậy cha thương hai đứa nhỏ cha buồn rầu đến đỗi sanh bịnh. Hôm bữa hai mẹ con tới đây mà thằng Pho nó không cho vô đó là tại cha bịnh đa. Hơn tháng nay cha mạnh rồi, cha cũng muốn đi kiếm, mà mắc việc nhà đa đoan nên cha đi chưa được. Cha buồn rầu ăn năn đến nỗi muốn cất nhà để rước nuôi con nít mồ côi. Thôi để vài bữa cha sắp đặt việc nhà, cha giao hết cho con coi, rồi cha đi chơi đặng cha kiếm con Thu Ba cho.

- Thưa cha, xin cha đừng có tính giao việc nhà cho con.

- Sao Vậy?

- Con không còn sống được đâu.

- Con đừng nói quấy, sao mà không sống.

- Thưa cha, bởi vì tình vợ chồng của con khác hơn tình vợ chồng của người ta lắm. Chồng của con là người quân tử, vì sợ con ô danh xủ tiết mà phải chịu sầu chịu thảm mười mấy năm trời, rồi lại phải vong thân tuyệt mạng nữa. Có lý nào con ham thanh nhàn phú quý nhà quên ơn chồng hay sao. Từ ngày chồng con chết, con tự nguyện hễ đem Thu Cúc về tới cho cha, cha hết giận mà nhìn nó rồi, thì con phải chết theo chồng đặng đền bồi nghĩa nặng. Ngày nay phận con Thu Cúc xong rồi thì phận của con, con phải tính.

- Thiệt là dâu hiền! Ðáng quá! Vậy mà thuở nay tôi ghét vợ chồng nó chớ? Hu! Hu! Con ơi, con đừng. Nếu con chết... hu hu... thì cha chịu sao được. Cha bây giờ già rồi... Cha ở có một mình...Hu... hu... Con phải sống đặng hủ hỉ với cha... Trời khiến thằng Vinh nó chết, thì con nuôi dưỡng giùm cha... chớ con chết nữa, thì lúc cha ươn yếu biết cậy nhờ ai. Con phải sống đặng giúp cha tìm con Thu Ba chớ... Hu, hu, hu...

Ông Hội đồng vừa khóc vừa nói nghe rất thảm thiết. Ðã vậy con Thu Cúc lại khóc và nói rằng:

- Ông nội đã già yếu, còn con thì khờ dại, nếu má chết theo ba, bỏ ông nội với con rồi làm sao.

Thu Vân cảm tình cha chồng, lại thương nỗi con dại, bởi vậy nàng cũng đứng khóc ngay.

Thằng Hiếu nãy giờ tuy đứng xa, nhưng nó lóng nghe đủ mọi việc hết, nên nó lén đi tọc mạch nói cho vợ chồng anh Pho hay. Anh Pho, Thị Két, thằng Hiếu dắt nhau lên đứng núp dựa cột mà coi. Ông Hội đồng dòm thấy bèn kêu hết lại và nói:

- Bây biết mẹ con của con Thu Cúc là ai không? Dâu với cháu nội tao đó.

Mấy đứa áp lại mà xá Thu Vân. Thu Cúc mặt mày còn nước mắt dầm dề song nó thấy anh Pho xá thì nó tức cười nên nói:

- Anh Pho, anh biết chưa? Hôm trước anh xô đuổi, không cho vô thì không! Từ rày sắp lên đừng có đuổi nữa nghe hôn.

Pho lỏn lẻn đáp:

- Thưa cô, hôm trước tại cô không nói thiệt nên tôi có biết đâu. Xin lỗi cô.

Thu Cúc chạy lại vã mặt anh Pho một cái chách rồi cười xòa. Ông Hội đồng với Thu Vân thấy vậy cũng tức cười.

Ông Hội đồng kêu Thị Két mà biểu rằng:

- Két a, cơm nấu rồi thì con dọn ăn. Dọn trên nầy ba cái chén, ba đôi đũa nghe không.

Thị Két dạ rồi quày quả trở xuống nhà bếp với anh Pho. Thằng Hiếu múc nước cho Ông Hội đồng rửa mặt. Mẹ con Thu Cúc đi xuống nhà sau chỉ cho Thị Két nấu đồ ăn, mỗi người đều lăng xăng mà mặt ai coi cũng có sắc vui vẻ. Trời cũng đã dứt mưa và chói nắng sáng lòa trước sân.

Thu Vân coi nấu nướng rồi dọn cơm. Ông Hội đồng kêu dâu, kêu cháu lên ăn chung với ông. Ông ngồi giữa, Thu Cúc ngồi một bên, Thu Vân ngồi một bên, vừa ăn vừa nói chuyện, người thuật chuyện nầy, người hỏi việc khác, nói hoài không dứt.

Buổi chiều ông Hội đồng dạy mẹ con Thu Vân thay áo quần mới đặng đi với ông. Thu Vân tưởng ông Hội đồng dắt đi thăm bà con cô bác, nàng sợ bận đồ lòe loẹt người ta nói, nên mẹ con thay áo quần hàng cũ mà mặc. Ông Hội đồng không chịu, buộc mẹ con phải bận đồ mới của ông mua cho, cực chẳng đã Thu Vân phải vưng lời.

Ông Hội đồng đi trước mẹ con nối gót theo sau. Ông Hội đồng dắt lên lò hầm gạch rồi dắt qua mấy trại, đi tới đâu ông cũng nói cho người giúp việc biết Thu Vân là dâu của ông, còn Thu Cúc là cháu nội.

Vừa bước vô trại, chỗ bà Sáu làm, Thu Vân lật đật chạy lại nắm tay bà. Còn Thu Cúc thì a vô ôm con Nuôi, làm cho áo mới của nó dính hai ba bệt bùn. Ông Hội đồng ngó mà cười rồi ông nói với bà Sáu:

- Tôi nhờ có bà nên tôi mới gặp con dâu với cháu nội tôi đây. Tôi cảm ơn bà lắm. Vậy từ rày sắp lên bà làm mỗi trăm gạch tôi cho bà hai cắc còn mỗi trăm ngói hai cắc rưỡi. Thu Cúc cháu phải nhớ dặn tài phú tính giá ông định đó mà trả cho bà Sáu.

Bà Sáu với con Nuôi chưng hửng không hiểu chi hết. Ông hội đông cắt nghĩa sơ vài tiếng cho bà Sáu biết, rồi hối mẹ con Thu Vân đi qua trại khác kẻo tối. Thu Cúc níu tay ông lại mà nói rằng:

- Ông nè, cháu biết làm gạch cực khổ lắm. Ngày nay là ngày vui mừng của mình vậy cháu xin ông nhơn dịp nầy tăng tiền công cho người giúp việc hết thảy. Cháu xin ông từ rày sắp lên mỗi trăm gạch và mỗi trăm ngói ông cho thêm hai xu nữa cho ai nấy vui mừng chung với mình.

Ông Hội đồng gặc đầu lia lịa và nói:

- Ðược được, cháu muốn cho thêm bao nhiêu ông cũng chịu hết.

Ông kéo tay Thu Cúc biểu đi. Thu Cúc ngó ngoái lại và nói:

- Bà Sáu, chị Nuôi, trưa mai xuống nhà ông nội tôi chơi, nghe hôn?

Ông Hội đồng đứng lại nói tiếp:

- Cháu tôi nó mời có nghe hôn? Thôi mai làm một lát rồi đi xuống dưới nhà đặng ăn cơm chơi với nó một bữa. Bà Sáu đi, bà nhớ dắt con Nuôi theo, chớ đừng có quên a.

Bà Sáu dạ rân, bà với con Nuôi không thèm làm nữa, cứ đứng ngó theo mẹ con Thu Vân rồi bàn luận, luận bàn sự ông Hội đồng nhìn dâu với cháu nội.

Sáng bữa sau, ông Hội đồng biểu Thu Vân dặn Thị Két đi chợ mua đồ ăn cho nhiều đặng nấu cho bà Sáu với con Nuôi ăn với.

Thu Cúc lấy làm mừng. Lối 9 giờ mẹ nó mắc coi cho Thị Két nấu nướng, nó bèn nói với ông nội nó rằng:

- Cháu sợ bà Sáu với chị Nuôi không dám xuống ăn cơm. Xin ông nội cho phép cháu đi lên trại kêu mới được. Cháu đi một chút rồi cháu về liền.

Ông Hội đồng gặc đầu rồi kêu thằng Hiếu dắt Thu Cúc đi chơi. Cách chẳng bao lâu Thu Cúc trở về, có dắt đủ hai người. Bà Sáu với con Nuôi xẻn lẻn cứ núp vô trong nhà bếp mà đứng. Thu Cúc để cho bà Sáu nói chuyện với mẹ nó, còn nó nắm tay con Nuôi dắt lên trên nhà lầu, đi từ sau ra trước chỉ đồ đạc cho coi. Ông Hội đồng thấy cháu nội vui vẻ, ông nằm trên ghế ngó nó, bộ ông toại chí lắm.

Ðồ nấu xong rồi, ông Hội đồng biểu dọn một bàn lớn trên nhà lầu rồi kêu mẹ con Thu Vân, bà Sáu và con Nuôi lên ăn chung với ông. Ông ngồi trên đầu bàn, một bên thì Thu Vân với bà Sáu, còn một bên thì Thu Cúc với con Nuôi. Bà Sáu với con Nuôi thấy ông giàu sang mà tử tế quá nên không khép nép nữa, bởi vậy ăn cơm ngon, lại nói chuyện vui làm cho ông Hội đồng quên cái buồn hiu quạnh ngày xưa.

Ăn cơm rồi hai đứa nhỏ dắt nhau ra trước chơi một hồi rồi Thu Cúc chạy vô xin phép ông nội với mẹ đi thăm nhà con Nuôi. Ông Hội đồng không muốn làm buồn cháu, nên ông chịu cho đi, song ông dạy phải chờ thằng Hiếu ăn cơm rồi nó đi với, chớ không muốn để cho cháu đi chơi một mình.

Người ở trong làng ai nghe nói ông Hội đồng mới nhìn được dâu với cháu nội ở trong lò gạch của ông thì cũng lấy làm kỳ; người quen biết nhau thì lật đật đến hỏi thăm, còn kẻ không hay gần gũi thì đi qua đi lại trước cửa, có ý xem dâu, cháu nội của ông Hội đồng coi thể nào. Ông Hội đồng đương đắc ý, nên ai hỏi ông cũng nói thiệt, không giấu giếm chi hết.

Chiều bữa ấy, ăn cơm rồi sớm mà trời lại thanh bạch, ông Hội đồng biểu thằng Hiếu nhắc ba cái ghế để trước sân rồi ông kêu hai mẹ con Thu Vân ra ngồi nói chuyện chơi với ông. Ông ngó dâu mà nói rằng:

- Thuở nay cha tưởng là cha vô phước, cha không dè ngày nay còn được như vầy.

Thu Cúc mừng nói rằng:

- Cha chả! Phải mà trời khiến cho ba sống lại, ba về đây gặp má với con đương ở với ông nội chắc ba mừng lắm.

Thu Vân nghe con nói tới chồng thì nàng ngồi buồn hiu.

Ông Hội đồng thấy vậy bèn nói rằng:

- Ðường sá xa xuôi, dây thép nói mờ ớ, không biết chừng thằng Vinh nó xiêu lạc đâu đó, để hết giặc rồi sẽ biết. Còn chuyện con Thu Ba để đầu tháng cha sẽ đi Sài Gòn rồi cha mướn nhựt báo rao coi ai biết nó ở đâu chỉ cho cha chuộc. Làm như vậy chắc tìm được.

[1] hỗn láo, kiêu căng

[2] bưu điện